[English version can be found here]
Leg even alles wat je doet opzij en neem een kort moment om jezelf deze vraag te stellen: Was er recent een situatie waarin ik me volledig in iets voelde opgaan? Als het antwoord ja is, heb je misschien een mentale staat ervaren die psychologen “flow” noemen. Het bereiken van deze staat kan mensen helpen meer plezier, energie en betrokkenheid te voelen. Flow is een gemoedstoestand waarin een persoon volledig opgaat in een activiteit.
Stel je eens voor dat je een sport beoefent die je echt leuk vindt. Je aandacht is gericht op de bewegingen van je lichaam, de kracht van je spieren, de kracht van je longen, het gevoel van de vloer onder je voeten en waarschijnlijk de aanmoedigingen die je ontvangt van je teamleden en misschien zelfs van een publiek. Je leeft in het moment, volledig opgegaan in de huidige activiteit. De tijd lijkt te verdwijnen. Je bent moe, maar je merkt het nauwelijks en lijkt genoeg energie te hebben. Waarschijnlijk herken je dit gevoel. Wanneer ik flow ervaar tijdens het beoefenen of lesgeven in klassiek Japans Jiu-Jitsu of Judo, voel ik me altijd bevoorrecht.
Dezelfde flow kan optreden wanneer je bezig bent met je geliefde hobby, welke dat ook mag zijn, of wanneer je werk doet dat je écht leuk vindt. Ik ben ervan overtuigd dat de meesten van ons, zo niet allemaal, een situatie hebben meegemaakt waarin de tijd volledig vergeten werd terwijl je iets deed wat je echt leuk vond. Dit zijn allemaal voorbeelden van een flow staat.
In dit artikel wil ik je introduceren aan het concept van flow, hoe flow-staten worden gedefinieerd en enkele van de belangrijkste voordelen van het ervaren van flow. Ik ga ook in op waarom flow belangrijk is in het bedrijfsleven en hoe je de invloeden van flow kunt herkennen, of juist het ontbreken daarvan. Dit omdat mensen ook buiten flow kunnen zijn, wat ernstige gevolgen kan hebben.
Wat is “Flow”?
De Hongaarse positieve psycholoog Mihály Csíkszentmihályi is de grondlegger van de Theorie van Flow en Individuele Betrokkenheid. Hij beschreef flow als een staat van complete onderdompeling in een activiteit. Flow is een staat van gerichte aandacht, gekoppeld aan optimale prestaties en gekenmerkt door een gevoel van competentie en controle. Het is een staat van zo’n diepe taakabsorptie en intense concentratie dat het een persoon één met de activiteit laat voelen. Flow stelt ons in staat een gevoel van zelfloosheid te ervaren, en we realiseren ons dat we geen innerlijke stem horen. Tijdens die piekmomenten trekken we ons ook terug uit de buitenwereld en wordt onze angst vaak geneutraliseerd. Wat we op dat moment ook doen, voelt moeiteloos aan. Het grootste voordeel van in flow zijn, is dat het prestaties versterkt.
Voorwaarden voor Flow
De staat van flow wordt gecreëerd door activiteiten met specifieke eigenschappen: ze zijn uitdagend, vereisen vaardigheid, hebben duidelijke doelen en bieden directe feedback. De sleutel tot succes hier is het stellen van uitdagingen die noch te veeleisend, noch te eenvoudig zijn voor iemands capaciteiten. Juist zoals het leven soms kan zijn:
“een constante balans tussen angst, waar de moeilijkheid te hoog is voor de vaardigheid van de persoon, en verveling, waar de moeilijkheid te laag is”
– Csíkszentmihályi, 1990 –
Dit brengt ons bij een van de kerntaken die jij als manager hebt. Het is jouw verantwoordelijkheid om je teamleden op posities en in rollen houden waar hun capaciteiten, potentieel en de taakuitdagingen in de juiste balans zijn. Nu, maar ook in de toekomst. In situaties waarin mensen te veel of te weinig worden gevraagd, zal hun prestatie afnemen. Hoge uitdagingen, gecombineerd met adequate persoonlijke vaardigheden, zijn cruciaal om een flow-ervaring te activeren. De mentale staat van flow wordt bewezen geassocieerd met een bovengemiddelde uitdaging en een bovengemiddelde vaardigheidsconditie. Volgens het flow-model, ervaren we apathie wanneer uitdagingen en vaardigheden laag zijn en stress en angst wanneer de eisen te hoog zijn.
Hiermee verband houdend moet worden opgemerkt dat mensen, om angst te vermijden, ervoor kunnen kiezen de realiteit te ontkennen, wat leidt tot burn-out. Ze kunnen er ook voor kiezen uitdagingen te verminderen tot een punt dat flow verhindert. Het blijven hangen in deze “controle toestand” is ook niet het antwoord, want een gevoel van controle hebben is niet genoeg om flow te produceren; men moet uitdagingen verhogen om een niveau van alert en gerichte opwinding te bereiken (Csíkszentmihályi, 1990).
Voordelen van flow
Naast het leuker maken van activiteiten, heeft flow nog een aantal andere voordelen:
– Emotieregulatie: met verhoogde flow ervaren mensen groei naar emotionele complexiteit. Dit kan mensen helpen vaardigheden te ontwikkelen die hen in staat stellen hun emoties effectiever te reguleren.
– Vervulling en Geluk: mensen in een flow-staat genieten meer van wat ze doen. Omdat de taak leuker wordt, vinden ze het ook waarschijnlijker belonend en vervullend. Onderzoek suggereert ook dat flow-staten mogelijk gekoppeld zijn aan verhoogde niveaus van geluk, tevredenheid en zelfverwezenlijking.
– Intrinsieke Motivatie: omdat flow een positieve mentale staat is, kan het helpen de motivatie te verhogen. Intrinsieke motivatie houdt in dingen doen voor interne beloningen (hoe ze je laten voelen) versus externe beloningen (zoals prijzen of betaling).
– Betrokkenheid en Prestaties: mensen in een flow-staat voelen zich volledig betrokken bij de taak die ze uitvoeren. Onderzoekers hebben ontdekt dat flow de prestaties in een breed scala van gebieden kan verbeteren, waaronder onderwijs, leren, atletiek en artistieke creativiteit.
– Leren, Vaardigheidsontwikkeling en Creativiteit: Omdat het bereiken van flow duidt op een aanzienlijke beheersing van een bepaalde vaardigheid, moeten mensen blijven zoeken naar nieuwe uitdagingen en informatie om deze staat te behouden. Het is daarom belangrijk om zich te blijven ontwikkelen.
Hoe Flow te bereiken
Het vraagt ongeveer 10 tot 15 minuten van gerichte aandacht om een flow-staat te bereiken. Eenmaal in flow, kan deze 30 minuten tot enkele uren duren. Het is mogelijk om meerdere keren per dag flow te bereiken, onder de juiste omstandigheden. Wat kun je dus doen om je kansen op het bereiken van flow te vergroten? Er zijn enkele strategieën die je kunt gebruiken om de omstandigheden voor het bereiken van een flow-staat te creëren:
– Stel Duidelijke Doelen: Csíkszentmihályi legt uit dat flow waarschijnlijk optreedt wanneer een individu wordt geconfronteerd met een taak met duidelijke doelen die specifieke reacties vereisen. Een potje schaken is een goed voorbeeld van wanneer een flow-staat kan optreden. Gedurende de competitie heeft de speler zeer specifieke doelen en reacties, waardoor de aandacht volledig op het spel kan worden gericht tijdens de speelperiode.
– Elimineer Afleidingen: het is moeilijker om flow te ervaren als er dingen in je omgeving zijn die om je aandacht concurreren. Probeer afleidingen te verminderen zodat je je volledig kunt concentreren op de taak die je uitvoert. Je kunt bijvoorbeeld een koptelefoon met ruisonderdrukking dragen, je telefoon uitzetten of wegleggen, enzovoort.
– Voeg een element van uitdaging toe: “Flow gebeurt ook wanneer de vaardigheden van een persoon volledig betrokken zijn bij het overwinnen van een uitdaging die net beheersbaar is, dus het werkt als een magneet voor het leren van nieuwe vaardigheden en het verhogen van uitdagingen,” legt Csíkszentmihályi uit. “Als de uitdagingen te laag zijn, keert men terug naar flow door ze te verhogen. Als de uitdagingen te groot zijn, kan men terugkeren naar de flow-staat door nieuwe vaardigheden te leren.”
– Kijk eens naar Mindfulness: mindfulness kan helpen gemakkelijker een flow-staat te bereiken. Mindfulness houdt in dat je meer afgestemd raakt op het huidige moment. Studies hebben aangetoond dat regelmatige mindfulness-oefeningen atleten hielpen een flow-staat te ervaren en daarmee hun prestaties verbeterden.
– Kies een activiteit die je leuk vindt: je zult waarschijnlijk geen flow bereiken als je een activiteit doet die je echt niet leuk vindt. Doe jezelf (en je omgeving) een plezier en richt je daarom op iets wat je wel leuk vindt. Wellicht bereik je flow terwijl je daaraan werkt.
Samenvatting
Het hebben van een specifiek doel, het kiezen van een taak die passend uitdagend is, het nastreven van een leuk project en het minimaliseren van de afleidingen om je heen kunnen je allemaal helpen beter een flow-staat te bereiken.
Voor veel werknemers die niet betrokken zijn bij hun werk, is hun baan simpelweg iets wat ze moeten doen. Ze voelen vaak dat ze hun mentale energie investeren in het bereiken van andermans doelen, soms tegen hun wil in. Geen wonder dat velen werk als een last ervaren, zelfs in de aanwezigheid van positieve werkervaringen en kansen voor plezier.
Duidelijke organisatiedoelen, geïnformeerd door universele waarden en bedrijfscultuur, maken het waarschijnlijker dat werknemers zich ermee identificeren en hun persoonlijke inspanningen dienovereenkomstig afstemmen. Evenzo kan het bieden van een zinvolle reden waarom specifieke taken moeten worden uitgevoerd, werknemers in staat stellen hun best te willen doen. Uiteindelijk werken mensen liever voor een doel dan voor een bestaan.
De duidelijkheid van doelen en de aanwezigheid van directe feedback zijn daarom belangrijk. Niet alleen omdat ze de ervaring van beroepsmatige stress veroorzaakt door ambiguïteit kunnen beperken, maar ook omdat ze de ervaring van flow en betrokkenheid bij taken mogelijk maken. Vooral als het gaat om beroepsmatige stress, versterken doelen en feedback de competentie, terwijl de aanwezigheid van keuze in hoe een taak moet worden uitgevoerd, een gevoel van autonomie kan voeden, en beide in combinatie intrinsieke motivatie kunnen creëren.
Voor organisaties draagt het erkennen van het belang van werknemersbetrokkenheid, het bevorderen van positieve werkculturen en het begrijpen van de dynamiek van flow, bij aan het creëren van een omgeving waar werknemers niet alleen tevreden zijn, maar ook gedijen in hun rollen. Werknemersbetrokkenheid komt ten goede aan zowel organisaties als individuen, wat leidt tot versterkte prestaties, verhoogde creativiteit, verbeterde intuïtie en verbeterd leren.
Het cultiveren van de voorwaarden voor het ervaren van flow vereist zowel individuele inspanningen als organisatorische ondersteuning. Dus laten we vooral samenwerken om ons werk leuker te maken met regelmatige momenten van “flow.”
Erik Versteeg, 27 juli, 2024
www.viamens.nl