De Tijdloosheid van Stewardship: Een Verkenning door de Geschiedenis heen

[English version can be found here]

In deze tijd waarin verantwoordelijke bedrijfsvoering en ethisch leiderschap steeds meer in de schijnwerpers staan, komt stewardship regelmatig naar voren als een invloedrijk leiderschaps onderwerp. Deze belangstelling kan worden toegeschreven aan het groeiend bewustzijn van bedrijven van hun bredere impact op de samenleving en het milieu. Stakeholders, waaronder consumenten, investeerders en werknemers, hechten grotere belangen aan ethische en verantwoordelijke bedrijfspraktijken.

De roep om transparantie, milieu-duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft organisaties ertoe aangezet de principes van stewardship te integreren in hun strategieën, waarmee de onderlinge verbondenheid van zakelijk succes en de impact ervan op verschillende stakeholders wordt erkend. Deze verschuiving weerspiegelt een breder maatschappelijk bewustzijn en aandacht voor het creëren van een meer duurzame en sociaal bewuste zakelijke omgeving.

Echter, terwijl stewardship in het bedrijfsleven hierdoor terecht veel aandacht krijgt, moeten we ons wellicht ook afvragen: begrijpen we samen wat stewardship echt betekent en waar het vandaan komt? Heb je ooit op deze manier naar dit concept gekeken? En heb je het wellicht ook nog even opgezocht in de klassieke literatuur die je recent nog even van je boekenplank hebt gepakt?

Stewardship, het zorgvuldige en verantwoordelijke beheer van aan iemands zorg toevertrouwde middelen, is een concept dat de tijd en culturele grenzen overstijgt. Hoewel de term “stewardship” recentelijk wordt verbonden aan leiderschap, hebben de achterliggende principes diepgewortelde historische wortels die zich uitstrekken over verschillende beschavingen, filosofieën en religies.

In dit artikel neem ik je mee langs de essentie van stewardship. Laten we de historische oorsprong en de blijvende impact ervan op leiderschap door de geschiedenis heen eens bekijken.

De Oude Wijsheden en Stewardship

De wortels van stewardship kunnen worden herleid naar oude beschavingen waar leiders vaak werden gezien als beheerders van hun gemeenschappen en middelen. In het oude Griekenland bijvoorbeeld, bespraken filosofen als Socrates en Aristoteles de deugden van leiderschap, waarbij ze het belang van het dienen van anderen en het nemen van beslissingen voor het algemeen welzijn benadrukten. Deze vroege ideeën legden de basis voor de stewardship principes zoals we die vandaag kennen.

Ook in Oosterse filosofieën, met name in het Confucianisme en Taoïsme, zijn concepten die overeenkomen met stewardship naar voren gekomen. Confucius benadrukte bijvoorbeeld welwillendheid en morele integriteit, eigenschappen die vergelijkbaar zijn met verantwoordelijk stewardship. De taoïstische filosofie van Lao Tzu benadrukte het belang van nederigheid en het geven van het goede voorbeeld, principes die resoneren met de essentie van stewardship.

Stewardship in Religies

Veel religieuze tradities bevatten stewardship principes. Neem bijvoorbeeld de Bijbel, waarin het concept van stewardship alomtegenwoordig is. De nadruk op nederigheid, dienstbaarheid en het vooropstellen van de behoeften van anderen, legde de basis voor wat we nu erkennen als dienend leiderschap – een vorm van stewardship in het leiderschapsdomein. Veel van jullie zullen ook bekend zijn met het verhaal van de goede Samaritaan, dat de essentie van stewardship illustreert: het belang van mededogen en onbaatzuchtige dienstbaarheid. Andere passages moedigen aan om anderen boven zichzelf te stellen, en beschrijven daarmee de kernprincipes van stewardship.

Ook in de Koran staat het concept van beheer, bekend als “Khilafah” in het Arabisch, centraal. Mensen worden gezien als beheerders (khalifah) van de aarde, belast met de verantwoordelijkheid om voor het milieu en alle levende wezens te zorgen. Meer algemeen benadrukt de Koran ethisch gedrag, rechtvaardigheid en het verantwoord gebruik van hulpbronnen. Deze sluiten aan bij de principes van stewardship. Andere teksten benadrukken het belang van matigheid, duurzaam leven en de gevolgen van het misbruik van hulpbronnen. De Islamitische religie moedigt aan om op te treden als verantwoordelijke beheerders, met een focus op milieubewustzijn en sociale verantwoordelijkheid.

Steward Leiders in de Geschiedenis

Naarmate we door de geschiedenis gaan, worden voorbeelden van leiders die stewardship principes belichamen steeds duidelijker. In het bedrijfsleven hebben leiders als Howard Schultz van Starbucks en Herb Kelleher van Southwest Airlines laten zien dat het prioriteren van het welzijn van werknemers en het creëren van een positieve organisatiecultuur in lijn is met de principes van stewardship.

Op het gebied van sociale rechtvaardigheid hebben leiders als Nelson Mandela en Mahatma Gandhi stewardship getoond door hun leven te wijden aan het welzijn en de gelijkheid van hun volk. Hun inzet voor verzoening, rechtvaardigheid en dienstbaarheid aan anderen weerspiegelt de essentie van stewardship op maatschappelijk niveau.

Moderne Interpretaties en Stewardship in Business

Vandaag de dag heeft het concept van stewardship zich verder ontwikkeld om de uitdagingen van onze complexe en onderling verbonden wereld aan te pakken. Leiders als Richard Branson van de Virgin Group benadrukken het belang van het creëren van een positieve bedrijfscultuur en het bevorderen van een samenwerkingsomgeving, een echo van de oude principes van verantwoord leiderschap.

Stewardship in het bedrijfsleven gaat verder dan winst maken en omvat milieuduurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Vooroplopende bedrijven erkennen dat verantwoord beheer van hulpbronnen onlosmakelijk verbonden is aan het zorgvuldig overwegen van de impact van al hun activiteiten op het milieu en de samenleving.

De Tijdloosheid van Stewardship

Samen hebben we de verwevenheid van stewardship met de geschiedenis en de veel oudere principes van stewardship verkend. Nu vraag je je misschien af: welke tijdloze wijsheden herken ik nu in deze eeuwenoude achtergrond? En hoe zullen wij, als stewards van ons eigen verhaal, ervoor kiezen om ze mee te nemen in onze persoonlijke leiderschapsreis? En hoe vertaal je dit naar bedrijf en je teams?

De blijvende aard van stewardship nodigt ons niet alleen uit tot reflectie. Het nodigt ook uit tot het omarmen van een erfenis die de tijd overstijgt – een erfenis van verantwoordelijkheid, dienstbaarheid en aandacht voor het welzijn van anderen. Dus, wat maak je zelf van deze tijdloze oproep tot leiderschap?

Het antwoord ligt misschien in de keuzes die we allemaal maken. En in onze verhalen die we schrijven als stewards van de eigen en onze gezamenlijke leiderschap reis. In het bedrijfsleven, in onze privé sfeer en in de samenleving.

Erik Versteeg, 24 november 2023

www.viamens.nl