Rust in de tent: hoe je als leider weer overzicht, richting en samenwerking creëert
[English version can be found here]
Wanneer een organisatie in de knel komt, is dat zelden te wijten aan één enkele oorzaak. Vaak stapelen problemen zich op: strategische keuzes worden niet begrepen of gedeeld, medewerkers haken af, het vertrouwen brokkelt af, verantwoordelijkheden zijn onduidelijk. Wat ontstaat is onrust – en juist dan is leiderschap nodig dat rust en richting terugbrengt.
Daarom altijd beginnen bij het (her)vinden van de essentie: de feiten, het verhaal, de mensen. Alleen daarmee bereik je duurzame verandering. Of je nu als interim-directeur binnenkomt of als zittend leider met de situatie aan de slag gaat, deze vijf stappen helpen om opnieuw overzicht te creëren, mensen te verbinden en te bouwen aan een gezamenlijk perspectief.
Stap 1 – Breng de feiten boven tafel
Je kunt pas richting geven als je weet waar je staat. Start daarom met het verzamelen van harde data én observaties uit de praktijk. Wat zeggen de cijfers – financieel, operationeel, commercieel? Hoe zijn verantwoordelijkheden belegd? Wat staat er op papier, en wat gebeurt er echt?
De beschikbaarheid van deze informatie zegt vaak al veel over de onderliggende problemen. Wordt er gestuurd op actuele cijfers of vaart men op buikgevoel? Zijn verantwoordelijkheden helder of blijven beslissingen hangen in onduidelijkheid?
Stap 2 – Doorgrond het DNA van de organisatie
Organisaties zijn levende systemen. Naast de feiten is het essentieel om de cultuur en het gedrag te begrijpen. Hoe werken mensen samen? Waar zijn ze trots op? Welke waarden worden echt beleefd, en door wie?
Luisteren is hier de sleutel. Niet alleen naar MT-leden, maar ook naar mensen op de werkvloer, in de kantine, bij de receptie. In grotere organisaties helpt een netwerkanalyse om informele structuren en communicatiepatronen zichtbaar te maken. Juist daar zit vaak het échte verhaal van een organisatie.
Stap 3 – Analyseer: klopt het plan, of schort het aan de uitvoering?
Met een goed beeld van de feiten én het DNA van de organisatie, wordt duidelijk waar het schuurt. Soms is het strategisch plan simpelweg niet realistisch of past het niet bij de organisatiecultuur. Soms is het plan prima, maar schort het aan uitvoering, eigenaarschap of doorvertaling naar de praktijk.
In beide gevallen is duidelijkheid essentieel. Heldere keuzes brengen rust – en voorkomen dat iedereen iets anders probeert op te lossen.
Voorbeeld uit de praktijk:
Een productiebedrijf met een sterk volumeproces besluit een luxe productlijn toe te voegen. Hoewel strategisch logisch, past het niet bij de bestaande structuur, cultuur en processen. Verwarring en frustratie volgen. Pas na het maken van een duidelijke keuze – aanpassen of stoppen – keerde de rust terug.
Stap 4 – Betrek mensen en organiseer gezamenlijke actie
Verandering slaagt alleen als mensen zich eigenaar voelen. Richt je eerst op commitment bij het MT en andere sleutelspelers, en zorg daarna voor brede betrokkenheid. Laat mensen niet alleen weten wat er gaat veranderen, maar vooral ook waarom en hoe zij kunnen bijdragen. En spreek erop aan.
Stel teams samen die afdelings- en functiemuren overstijgen en werk met concrete verbeterprojecten. Boek snel zichtbare resultaten, zodat het vertrouwen groeit: we zijn in beweging én het werkt.
Stap 5 – Zorg voor een beloningssysteem dat het geheel dient
Niets werkt verlammender dan targets die elkaar tegenwerken. Een verkoopafdeling die alles verkoopt, een productie die levertijd boven kwaliteit stelt, en een inkoop die puur op prijs focust – het leidt zelden tot duurzame winst.
Zorg ervoor dat individuele prikkels in lijn zijn met het gezamenlijke doel en transparant zijn voor iedereen. Dat maakt samenwerking makkelijker, voorkomt eilandgedrag en ondersteunt de gewenste beweging.
Praktijkvoorbeeld:
In een machinefabriek leidde een ongelukkig opgebouwd incentivesysteem tot suboptimaal gedrag. Iedereen haalde zijn individuele doelen – maar de organisatie als geheel leed verlies. Door de doelen met elkaar te verbinden en opnieuw af te stemmen op de gezamenlijke koers, keerde de rust en verbeterde het resultaat.
De essentie
Rust in een organisatie ontstaat niet door harder te werken of meer controle, maar door helderheid, verbinding en vertrouwen. Dat vraagt van leiders – interim of niet – dat ze durven kijken, luisteren, keuzes maken en mensen meenemen.
Bij ViaMens helpen we leiders en teams om die beweging te maken. Met oog voor de feiten, het verhaal én de mensen.
Meer weten of eens sparren over een situatie in jouw organisatie? Neem contact op.
Erik Versteeg, 23 mei 2025
ViaMens levert Leiderschap, Organisatie verbeteringen, Impact en Continuïteit.