[English version can be found here]
Leiderschap in flow: van overleven naar floreren (zonder fluff, mét effect)
Iedereen heeft het erover. Flow. Psychologische veiligheid. Energie.
Leiderschap met aandacht. Leiderschap met impact. Leiderschap dat ‘klopt’.
Maar eerlijk? Veel leiders doen hun stinkende best en blijven tóch in de overleefstand hangen.
Minder agenda, meer balans. Meditatieretraites in het bos. Workshops over werkgeluk. En toch…
Aan het eind van de dag: moe. Op. Frustratie over het team. En jezelf…
Wat als het probleem niet is dat je het niet goed doet, maar dat je het op een te smalle manier aanvliegt?
Leiderschap moet je niet benaderen als een toolset. Maar als een systeem. Een dynamisch geheel van lijf, brein, relaties en richting. En dat vraagt meer dan een nieuw model in je managementboek. Het vraagt lef om écht te voelen wat werkt – én wat niet meer past.
Flow: geen magie, wel meetbaar
Flow is zo’n term die soms klinkt als iets dat alleen is weggelegd voor kunstenaars, topatleten of mensen met een cappuccino en een MacBook in een koffietentje. Maar niets is minder waar. Flow is een neurologische staat waarin je brein optimaal werkt. Je aandacht is scherp, je voelt je energiek, en de tijd lijkt te verdwijnen. Ik weet zeker dat jullie allemaal wel eens in flow hebben gezeten. Vrijwel zeker toen je iets deed wat je echt leuk vond (en waar je waarschijnlijk ook goed in bent).
En ja, flow is dus enorm productief.
Maar – hier komt ’ie – flow kun je niet forceren. Je kunt het alleen faciliteren.
En daarvoor zijn een paar dingen onmisbaar: focus, uitdaging, betekenis… én: veiligheid.
Je brein (en lijf) willen namelijk eerst weten: “Ben ik veilig hier?”
Enter de polyvagaaltheorie.
Geen buzzword, maar een serieus ondergewaardeerde sleutel tot leiderschap dat werkt. De kern? Je autonome zenuwstelsel is altijd op zoek naar veiligheid. Niet via een to-dolijst, maar via subtiele signalen in je omgeving. Een blik. Een toon. Een gevoel.
En als dat zenuwstelsel twijfelt? Dan schakelt het je focus, creativiteit en sociale betrokkenheid uit.
Niet omdat je dat wilt. Omdat het lijf beslist: éérst overleven.
Dus als jij als leider maar blijft praten over eigenaarschap, groei en samenwerking… maar je mensen voelen onveiligheid, oordeel of spanning? Dan zijn ze je allang kwijt. Letterlijk. In hun systeem.
En dus ook in hun gedrag.
Psychologische veiligheid = de onzichtbare motor van je team
Harvard-professor Amy Edmondson toonde het al aan: psychologische veiligheid is dé basis voor high-performing teams. Niet fancy targets. Niet pingpongtafels. Niet kantoorpizza’s. Maar mensen die zich durven uitspreken zonder angst.
Leiderschap speelt hierin een sleutelrol. Niet door alles glad te strijken. Maar door ruimte te maken voor ongemak. Voor kwetsbaarheid. Voor fouten. Voor het gesprek dat níét in de agenda stond.
Psychologische veiligheid ontstaat niet door je team te ‘pamperen’, maar door duidelijk te zijn over wat wél en níét kan. En vooral: door zelf de eerste stap te zetten in openheid.
Je team doet niet wat jij zegt.
Je team doet wat jij voordoet.
Energiegevers zijn geen luxe, maar richtingaanwijzers
Nog zo’n misvatting: dat leiders altijd maar overal energie van moeten krijgen. Onzin. Natuurlijk zijn er taken waar je geen zin in hebt. Maar structureel op leegstand draaien? Dat is geen leiderschap, dat is roofbouw.
Waar krijg jij energie van? Welke taken maken je lichter?
En durf je die signalen serieus te nemen, ook als ze niet in je functieprofiel passen?
Want hier zit iets belangrijks: energiegevers vertellen je waar jouw leiderschap écht tot zijn recht komt. En als jij daarin aligned bent, dan volgt je team vanzelf. Want mensen voelen feilloos of jij jezelf aan het opbranden bent of écht aanwezig bent.
Mensgericht is niet ‘softe hap’, maar strategisch slim
Laten we het even helder hebben: mensgericht leiderschap is geen knuffelkoers. Het is keihard nodig in een wereld waar burn-outs, verloop, “quiet-quitting” en disengagement de norm worden. Mensgericht leiderschap is snappen hoe systemen werken. Hoe energie stroomt. Hoe veiligheid ontstaat. En hoe flow groeit.
En ja, dat betekent soms keuzes maken die niet op de spreadsheet passen – maar wél op de lange termijn waarde creëren.
Je kunt niet bouwen aan prestaties als de fundering instabiel is.
Dus ja, als ik met je spar over je bedrijf dan hebben we over veiligheid. Over ritme. Over ruimte.
Maar altijd met het vizier op resultaat, op ontwikkeling, op leiderschap dat werkt.
Dus wat nu?
Als je merkt dat je veel doet, maar weinig effect voelt.
Als je team op papier ‘goed draait’, maar je mist de energie.
Als jij jezelf afvraagt: “Is dit het nou?”
Dan is het misschien tijd voor een shift.
Niet harder. Niet beter. Maar wijzer.
Van overleven naar floreren.
Van sturen naar ruimte geven.
Van functie naar flow.
Meer weten? Of wil je sparren over wat er bij jou speelt?
Ik ben altijd in voor een goed gesprek. Geen verkooptruc, gewoon kijken wat past.
Stuur me een bericht of bel.
Erik Versteeg, 5 juni 2025 | www.viamens.nl
ViaMens levert Leiderschap, Organisatie verbetering, Impact en Continuïteit.